Հայաստանի բանկերի միությունը նոր նախաձեռնությամբ սկսել է իրականացնել ՀՀ բանկային համակարգի ցուցանիշների համեմատական վերլուծություններ համադրելի երկրների հետ: Այս հետազոտության շրջանակներում ուսումնասիրվել են Հայաստանի և Վրաստանի բանկային համակարգերի շահութաբերության մակարդակները:
2024թ. առաջին կիսամյակի տվյալներով Հայաստանի բանկային համակարգի տարեկանացված ROE-ն (Return on Equity՝ շահույթ/կապիտալ հարաբերակցություն) կազմել է 21.9%, մինչդեռ Վրաստանում այս ցուցանիշը հասել է 23.5%-ի: Պատմական համեմատությունը ցույց է տալիս, որ 2012-2022 թվականների ընթացքում ՀՀ բանկային համակարգի միջին տարեկան ROE-ն կազմել է ընդամենը 7%, զգալիորեն զիջելով ոչ միայն Վրաստանի համանման ցուցանիշին (17.5%), այլև համաշխարհային միջին մակարդակին, որը տատանվում է 9-10%-ի սահմաններում:
Հայաստանի բանկային համակարգում շահութաբերության առումով առաջատար դիրքեր են զբաղեցնում Արդշինբանկը (46.6%), Ինեկոբանկը (32.8%) և Յունիբանկը (31.0%): Ակտիվների ծավալով առաջատար են Արդշինբանկը (215.1 մլրդ դրամ), Ամերիաբանկը (209.3 մլրդ դրամ) և Էյչ-Էս-Բի-Սի բանկը (157.3 մլրդ դրամ): Վրաստանի շուկայում շահութաբերության առաջատարներն են Bank of Georgia-ն (32.0%), TBC Bank-ը (24.4%) և Liberty Bank-ը (21.6%), իսկ ակտիվների ծավալով առաջատար են TBC Bank-ը (686.0 մլրդ դրամ), Bank of Georgia-ն (664.5 մլրդ դրամ) և Liberty Bank-ը (77.1 մլրդ դրամ):
Երկու երկրների բանկային համակարգերի համեմատական վերլուծությունը բացահայտում է մի շարք հետաքրքիր առանձնահատկություններ: Վրաստանի շուկան բնութագրվում է բարձր կենտրոնացվածությամբ, որտեղ երկու խոշոր բանկեր՝ TBC Bank-ը և Bank of Georgia-ն, զբաղեցնում են գերիշխող դիրք: Ի տարբերություն դրա, Հայաստանի շուկան ավելի դիվերսիֆիկացված է և բնութագրվում է բարձր մրցակցությամբ: Ուշագրավ է նաև, որ Վրաստանում կան վնասով աշխատող բանկեր (Silk Bank, VTB Bank Georgia, Paysera, HashBank), մինչդեռ Հայաստանում բոլոր բանկերն աշխատում են շահույթով:
Շահութաբերության դինամիկայի վերլուծությունը ցույց է տալիս, որ թեև Վրաստանի բանկային համակարգը պատմականորեն ցուցաբերել է ավելի բարձր շահութաբերություն, Հայաստանի համակարգը վերջին տարիներին էական աճ է արձանագրել՝ հասնելով մրցակցային մակարդակի: Ներկայումս երկու երկրների առաջատար բանկերի ROE-ն գերազանցում է 20%-ը, ընդ որում Հայաստանի առաջատար բանկերի շահութաբերությունը (46.6%) գերազանցում է Վրաստանի առաջատարներին (32.0%):
Զարգացման հեռանկարների տեսանկյունից Հայաստանի դիվերսիֆիկացված շուկան ստեղծում է բարենպաստ պայմաններ նորարարությունների ներդրման և ծառայությունների որակի բարձրացման համար: Վրաստանի կենտրոնացված շուկան, չնայած ներկայիս բարձր շահութաբերությանը, կարող է որոշակի սահմանափակումներ ստեղծել մրցակցության համար: Հայաստանի համակարգի համատարած շահութաբերությունը վկայում է ավելի կայուն զարգացման հեռանկարների մասին, մինչդեռ Վրաստանի շուկայում վնասով աշխատող բանկերի առկայությունը կարող է որոշակի ռիսկեր պարունակել համակարգի համար:
