«Ապագայի փողը․ տնտեսական ազդեցությունը»։ Այսպիսին էր թվային ֆինանսների և նորարարական տեխնոլոգիաների առանցքային միջոցառման՝ Doing Digital Forum 2025-ի այս տարվա խորագիրը, որն արդեն 3-րդ տարին է կայանում Երևանում։ Ֆորումի շրջանակում ներկայացված գաղափարակիր ելույթների ու պանելային քննարկումների առանցքում թվային արժույթների, արհեստական բանականության, թվային դրամապանակների ու վճարային տեխնոլոգիաների զարգացման միտումներն էին, ինչպես նաև դրանց ազդեցությունը ֆինանսաբանկային համակարգի և գլոբալ տնտեսության վրա։
Աշխարհահռչակ ֆուտուրիստ Գերդ Լեոնհարդ
Ֆորումի գլխավոր խոսնակն այս տարի աշխարհահռչակ ֆուտուրիստ Գերդ Լեոնհարդն էր, ով դասվում է աշխարհի թոփ 10 ֆուտուրիստ-բանախոսների շարքին, և նրա լսարանը գերազանցում է 3.5 միլիոնը։ Երևանում նա հանդես եկավ «7 կանխատեսում․ աշխարհը՝ մինչ 2030 թվականը» ելույթով՝ անդրադառնալով ապագայի փողին, բանկային ու ֆինանսական համակարգին։ Նա խոսեց ապագայի տեխնոլոգիաների, վճարումների, թվային տնտեսություններում մարդկանց փոխհարաբերությունների, ինչպես նաև ապագայի աշխատաշուկայի մասին։
«Ապագայի մասին մտածելու շատ բան ունեն փոքր երկրները։ Կարևոր է փորձ կուտակել՝ հատկապես նեղ մասնագիտակացված բնագավառներում, որպեսզի հետագայում ստիպված չլինենք մրցակցել այդ բնագավառներում խոշոր խաղացողների ու խոշոր երկրների հետ», — իր խոսքում նշեց Գերդ Լեոնհարդը՝ կարևորելով տեխնոլոգիաների դերը քաղաքացիների բարեկեցիք կյանքի ապահովման հարցում։
Աշխարհահռչակ ֆուտուրիստի կանխատեսմամբ՝ հաջորդ 20 տարվա ընթացքում աշխարհն էներգիայի բնագավառում կարևոր լուծումների կհասնի՝ հատկապես միջուկային էներգիայի օգտագործմամբ։ Իսկ հաջորդ 10 տարվա ընթացքում հավանական է տիրապետել արդեն քաղցկեղի բուժման մեթոդներին։ Սակայն այս ամենում պետք է ունենալ տեխոնոլոգիաների կառավարման մեթոդներ, իսկ գործիքներն օգտագործել խելամտորեն, քանի որ, ստեղծելով թվային տեխնոլոգիաներ և օգտագործելով արհեստականա բանականաություն, անհրաժեշտ է պահպանել այդ տեխնոլոգիաների կառավարումը։
«Անցյալում մենք ստեղծել ենք արդյունաբերական հասարակություն, բայց դա բերել է կլիմայի փոփոխության։ Տեխնոլոգիաները գործիքներ են, որոնք մեծ հնարավորություններ են տալիս, սակայն կարևոր է հասկանալ՝ ինչպես ճիշտ օգտագործել դրանք։ Սա է հենց մարտահրավերը։ Մենք հաճախ գործիքները սխալ նպատակով ենք օգտագործում, օրինակ՝ քաղցկեցի բուժման մեթոդներ ստեղծելու փոխարեն մենք ստեղծում ենք զենք։ Ապագան կարող է լինել դրախտ կամ դժոխք, ահավոր կամ հրաշալի, ատոմային ռումբ կամ ատոմային էներգիա։ Մենք պետք է իմանանք՝ ինչպես օգտագործել այն, սա է մեր խնդիրը։ Այժմ ԱԲ-ի գլխավոր նպատակը տեխնոլոգիաների միջոցով ավելի շատ գումար աշխատելն է, բայց դա չի աշխատի, քանի որ այն բացառում է մնացյալ ամենինչ», — նշեց Գերդ Լեոնհարդը։
Doing Digital ֆորումի կազմակերպիչն է SPRING PR ընկերությունը
Doing Digital Forum 2025-ը անդրադարձ կատարեց փողի պատմությանը՝ բարտերից մինչև կրիպտո, թվային արժույթների կարգավորման դաշտի առանձնահատկություններին, առկա կիբերանվտանգության խնդիրներին ու դրանց հաղթահարման մեխանիզմներին։ Այն համախմբել էր պետական կառույցների, գործարար համայնքի ներկայացուցիչներին, ոլորտի միջազգային ու տեղական առաջատար փորձն ու գիտելիքը կրող փորձագետներին ու կազմակերպություններին։
Բացման ելույթում ֆորումի հիմնադիր, SPRING PR ընկերության համահիմնադիր Տաթևիկ Սիմոնյանը նշեց․ «Մենք ապրում ենք աննախադեպ տեխնոլոգիական փոփոխությունների դարաշրջանում․ ես կասեի՝ տեխնոլոգիական ցունամիի ժամանակներում։ Այս զարգացումներն ու ապագայի փողի շրջանառության նոր մոդելները վերափոխում են սոցիալական և տնտեսական իրականությունը, և վարքագծային կտրուկ փոփոխություններ պահանջում, որին առանց ռազմավարական հաղորդակցության հասնելն ուղղակի անհնար է։ Այս պայմաններում, առավել քան երբևէ, կարևորվում է գաղափարակիր առաջնորդների դերը, ովքեր խրախուսում են նորարարական մշակույթն ու իրենց թիմերին պատրաստում մեծ փոփոխություններին, որպեսզի նրանք ավելի համարձակ լինեն փորձարկելու, մարտահրավեր նետելու և կիրառելու նոր տեխնոլոգիաները»։
Doing Digital Ֆորումն այս տարի համախմբել էր շուրջ 20 խոսնակի Հայաստանից և արտերկրից։ Նրանց թվում էին՝ ՀՀ Կենտրոնական բանկի նախագահ Մարտին Գալստյանը, Կենտրոնական բանկի նախագահի տեղակալ Արմեն Նուրբեկյանը, Nine Blocks Capital Management ընկերության համահիմնադիր, կրիպտո առաջնորդ Հենրի Արսլանյանը, Ամազոնի վեբ ծառայությունների կորպորատիվ տեխնոլոգ, տեխնոլոգիական ոլորտում 20 տարվա փորձառություն ունեցող առաջատար փորձագետ Մատիաս Ունդուրագա Բրեյթլինգը, Edgar, Dunn & Company-ի գործադիր տնօրեն Սամի Զաֆարը, Visa-ի CEMEA տարածաշրջանի թվային տեխնոլոգիաների և ռազմավարության ղեկավար Էնդրյու Թրուոնգը և այլք։
Ֆորումի շրջանակում տեղի ունեցան գաղափարակիր ելույթներ ու պանելային քննարկումներ, որոնց առանցքում թվային արժույթների, արհեստական բանականության, թվային դրամապանակների, վճարային տեխնոլոգիաների զարգացման միտումներն էին, ինչպե նաև դրանց ազդեցությունը ֆինանսաբանկային համակարգի և գլոբալ տնտեսության վրա։
Համաշխարհային կրիպտո առաջնորդ Հենրի Արսլանյան
Համաշխարհային կրիպտո առաջնորդ, Nine Blocks Capital Management-ի համահիմնադիր Հենրի Արսլանյանն իր խոսքում շեշտեց Հայաստանի կողմից ֆինանսական բնագավառի փոփխություններին ու զարգացման միտումներին հետևելու և ժամանակից հետ չմնալու կարևորությունը։
«Մեր սերունդները դեռ խոսելու են այն ժամանակներից, որտեղ գտնվում ենք մենք՝ այս պահին։ Այժմ մենք կանգնած ենք ֆինանսական բնագավառի և փողի հիմնային փոփոխման շեմին։ Բիթքոյինի և կրիպտոարժույթների ընդունումը բերելու է ֆինանսական աշխարհում լրջագույն փոփոխությունների, և մենք Հայաստանում հնարավորություն ունենք օգտվել այդ անհամաչափ փոփոխություններից», — նշեց նա։
Հենրի Արսլանյանն առանձնահատուկ ողջունելի է համարում Հայաստանի կողմից կրիպտոարժույթների վերաբերյալ կարգավորումները՝ դա կարևորագույն բաղադրիչ համարելով Հայաստանում թվային արժույթների կառավարման բնակգավառի բարելավման համար։
«Մարդիկ չեն գիտակցում, թե քանի առաջատար կրիպտոընկերություն կա Հայաստանում, բայց նաև չեն գիտակցում, թե ինչքան ակտիվ են հայերն ամբողջ աշխարհում, երբ խոսքը գնում է կրիպտո և թվային արժույթների մասին։ Սա ֆինանսների պատմության մեջ ամենահետաքրքիր ժամանակն է և ստեղծում է յուրօրինակ հնարավորություն մեզ համար որպես երկիր, որպեսզի մենք օգտվենք այս պահից և ողջունենք փոփոխությունները», — նշեց նա։
Amazon Web Services-ի Ձեռնարկությունների տեխնոլոգիական փորձագետ Մատիաս Ունդուրագա Բրեյթլինգ
Մատիաս Ունդուրագա Բրեյթլինգն անդրադռնալով արհեստական բանականության այս դարաշրջանին՝ այն համեմատեց տարիներ առաջ նորույթ համարվող ինտերներտի դարաշրջանի հետ․ «Ես կարծում եմ, որ մենք այն նույն փուլում ենք, որում 20 տարի առաջ էինք, երբ ինտերնետը նոր էր սկսել իր տարածումը։ Այժմ մարդիկ հնարավորություն ունեն ներդրվել նոր տեխնոլոգիաների մեջ։ Ես կոչ եմ անում բոլորին՝ փորձել նորագույնը»։
