Fitch Ratings միջազգային վարկանիշային գործակալությունը վերահաստատել է Հայաստանի արտարժութային թողարկողի դեֆոլտի երկարաժամկետ վարկանիշը «BB-» մակարդակում՝ կայուն հեռանկարով:
Գնահատման հիմնական գործոններ
Հայաստանի «BB-» վարկանիշը արտացոլում է մեկ շնչի եկամուտի և կառավարման ցուցանիշները, որոնք համեմատվում են գործընկեր երկրների հետ: Երկիրը ունի ուժեղ աճի հեռանկարներ և ամուր մակրոտնտեսական քաղաքականության շրջանակ: Սակայն Հայաստանի համար խնդիր են հանդիսանում լայն ֆիսկալ դեֆիցիտը, համեմատաբար թույլ արտաքին ֆինանսները, ֆինանսական սեկտորի բարձր դոլարիզացիան և աշխարհաքաղաքական ռիսկերը:
Fitch-ը կանխատեսում է, որ Հայաստանի տնտեսական աճը 2024 թվականին կհասնի 6%-ի, իսկ հաջորդ տարիներին կհասնի 5.5%-ի 2025-ին և 5.1%-ի 2026-ին: Այս աճը մեծապես պայմանավորված է Ռուսաստանից, Բելառուսից, Ուկրաինայից և Լեռնային Ղարաբաղից ներգաղթի հետևանքով: Զբոսաշրջության և տեղեկատվական տեխնոլոգիաների ոլորտները, ինչպես նաև Ամուլսարի ոսկու հանքի շահագործումը 2025 թվականից սկսած, նույնպես նշանակալի դեր կխաղան տնտեսական աճի համար:
Սակայն, Fitch-ը նշում է նաև մի շարք մարտահրավերներ: Կանխատեսվում է, որ պետական բյուջեի պակասուրդը կընդլայնվի՝ հասնելով ՀՆԱ-ի 4.5%-ին 2024-ին և 5.4%-ին 2025-ին: Սա հիմնականում պայմանավորված է փախստականների կարիքները բավարարելու, պաշտպանության ծախսերի ավելացման և համընդհանուր առողջապահական համակարգի ներդրման հետ: Արտաքին ֆինանսները նույնպես թուլանում են, և կանխատեսվում է ընթացիկ հաշվի պակասուրդի ընդլայնում:
Fitch-ը նշում է նաև աշխարհաքաղաքական ռիսկերը: Չնայած Ադրբեջանի հետ խաղաղության բանակցություններին, մարտահրավերները շարունակվում են: Ռուսաստանի հետ հարաբերությունները թվում է վատթարացել են, սակայն առևտրային կապերը մնում են ուժեղ: Բանկային համակարգում դոլարաիզացման մակարդակը շարունակում է մնալ բարձր, չնայած վերջին անկմանը:
Գնաճի մակարդակը Հայաստանում մնում է ցածր, սակայն աճի միտում է ցուցաբերում: Fitch-ը կանխատեսում է, որ գնաճը 2024 թվականի վերջին կհասնի 1.3%-ի, իսկ 2026-ին՝ Կենտրոնական բանկի թիրախային 4%-ին: Դրամի արժեզրկման ակնկալիքները նույնպես կարող են նպաստել գնաճի տեմպի աճին: Կենտրոնական բանկը 2024-ի սկզբից ի վեր իջեցրել է վերաֆինանսավորման տոկոսադրույքը 75 բազիսային կետով՝ հասցնելով այն 8%-ի:
Պետական պարտքի մակարդակը նույնպես մտահոգության առարկա է: Fitch-ը կանխատեսում է, որ ընդհանուր կառավարության պարտք/ՀՆԱ հարաբերակցությունը կաճի՝ 2024-ի վերջին հասնելով 48.7%-ի, իսկ 2026-ին՝ կայունանալով 50.5%-ի շուրջ: Չնայած այս ցուցանիշը դեռևս ցածր է «BB» վարկանիշ ունեցող երկրների միջին ցուցանիշից (55.2%), արտարժութային ռիսկը մնում է էական՝ հաշվի առնելով, որ պարտքի 53%-ը արտարժույթով է:
Բանկային համակարգը, չնայած բարձր դոլարիզացիային, ցուցաբերում է դրական միտումներ: Ավանդների դոլարիզացիան 2022 թվականի վերջի համեմատ նվազել է 4.6 տոկոսային կետով՝ հասնելով 50.4%-ի: Բանկերն ունեն բավարար իրացվելիություն, ակտիվների բարձր որակ և կապիտալացման լավ մակարդակ: Սա վկայում է ֆինանսական համակարգի կայունության մասին, ինչը կարևոր է երկրի տնտեսական աճի համար:
Չնայած այս մարտահրավերներին, Fitch-ը նշում է Հայաստանի տնտեսության դիմացկունությունը և աճի ներուժը: Վարկանիշի հնարավոր բարելավման համար կարևոր են լինելու բարձր աճի տեմպերի պահպանումը, հարկաբյուջետային կոնսոլիդացիան և աշխարհաքաղաքական ռիսկերի նվազումը: Այս գնահատականը կարևոր ազդանշան է Հայաստանի տնտեսության համար՝ ցույց տալով և՛ ուժեղ կողմերը, և՛ բարելավման ենթակա ոլորտները:
Կարդացեք նաև՝
- Որո՞նք են ՏՏ ոլորտի խոշոր հարկ վճարող ընկերությունները 2024թ. առաջին կիսամյակում
- ՀՀ բանկերի հարկային գլուխկոտրուկը. Ոլորտի կողմից վճարված հարկերի ծավալը կտրուկ նվազել է
Միացե՛ք How2B-ի Տելեգրամյան ալիքին՝ ամենահետաքրքիր հոդվածներն ու նորությունները բաց չթողնելու համար:
