Հայաստանում կանայք շարունակում են ցուցաբերել համեմատաբար կայուն ներկայություն ձեռնարկատիրության մեջ, սակայն նրանց քանակական ներգրավվածությունը բիզնեսի ոլորտում վերջին հինգ տարվա ընթացքում գրեթե չի աճել։ Այս մասին նշվում է «Global Entrepreneurship Monitor» (GEM) 2024/2025 ազգային զեկույցում։
Ըստ զեկույցի՝ կանայք, ովքեր նոր են սկսում բիզնես, շարունակում են զգալիորեն պակաս թվով ներկայացված լինել, քան տղամարդիկ։ Վաղ փուլում գտնվող ձեռնարկատերերի ցուցանիշում տղամարդկանց ու կանանց հարաբերակցությունը 2024-ին կազմել է 1.7։ 2019-ին այդ հարաբերակցությունը եղել է 1.5։ Այսինքն՝ եթե անգամ կանանց գործունեությունը կայուն է, ապա ընդհանուր կառուցվածքում նրանք չեն մեծացրել իրենց մասնակցության բաժինը։
Միաժամանակ, մի հուսադրող զարգացում արձանագրվել է կայացած ձեռնարկատերերի (EBO) ցուցանիշում։ Այստեղ սեռերի տարբերությունը փոքրացել է՝ 2.3-ից նվազելով մինչև 1.8։ Սա նշանակում է, որ կանանց հիմնած բիզնեսները ոչ միայն կայանում են, այլև պահպանվում են ավելի երկար ժամկետով, քան նախկինում։
Հետաքրքիր է նաև տարիքային դինամիկան։ 18–24 տարեկան երիտասարդների շրջանում սեռերի հարաբերակցությունը ավելի հավասարակշռված է։ Երիտասարդ կանայք ավելի ակտիվորեն են ներգրավվում ձեռնարկատիրության մեջ, և եթե այս միտումը պահպանվի, ապագայում կարելի է ակնկալել նաև ընդհանուր սեռային հավասարակշռության բարելավում ձեռնարկատիրական ոլորտում։
GEM զեկույցում նշվում է, որ կանանց ձեռնարկատիրական գործունեության կայունությունը մեծապես պայմանավորված է բիզնեսի կառավարման հմտությունների բարելավմամբ, ցանցային կապերի ամրապնդմամբ և սոցիալական պայմանների որոշակի դրական տեղաշարժերով։ Միևնույն ժամանակ, կանանց գործարարության առաջխաղացման գլխավոր խոչընդոտները շարունակում են մնալ այն նույն համակարգային գործոնները, ինչպիսիք են ֆինանսավորման սահմանափակ հասանելիությունը, տեխնոլոգիական պատրաստվածության պակասը և կրթական հնարավորությունների անհամաչափ բաշխվածությունը։
Զեկույցում ընդգծվում է նաև հետաքրքիր հակասություն․ թեև Հայաստանի փորձագետները բարձր են գնահատում կանանց և տղամարդկանց միջև հավասար հնարավորությունների առկայությունը բիզնես մուտքի առումով (Հայաստանը զբաղեցնում է 4-րդ տեղը GEM երկրների շարքում այս ցուցանիշով), սակայն իրական մասնակցության թվերը շարունակում են ակնհայտ անհավասարություն ցուցաբերել։
